Posted in Հայոց լեզու 8

Գործնական քերականություն

Ընդգծիր ենթականերն ու ստորոգյալները,կետադրիր:

1.Լեռներում ծնված ջրերի տարիքն ու գույնը խեղդվում են ծովում:

2. Երկնքում գզվռտվում են գորշ ամպեր ու ձորով փախչում է փշաքաղված գետը:

3. Փողոցում մարդ չկար բոլորն աշխատանքի էին:

4.Մի տեղ աշնան կանաչ արտեր էին, մի տեղ գարնան սև ցելեր (վարած հողեր):

5.Նա ճակատս համբուրեց և ես նրա բարի աչքերում արցունքներ տեսա:

6.Զրահապատ ձիերի սմբակները դոփում էին երկաթյա մուտքիառաջ և ավերից վերադարձող համհարզները (ծառաները) ճոճում էին նիզակները:

7.Կտուրները ձմռանը ճկվում են ձյան ծանրության տակ գարնանըծածկվում փարթամ կանաչով:

8.Հայրիկս նայեց ինձ ես նրան ու նա բռնեց ձեռքս:

9.Մարգարն աշխատում էր և բերանի պատառը պահում թոռան համար:

10.Արահետը վերջացավ և ձիերը կանգ առան:

Ընգծիր որոշիչը, կետադրիր:

1.Փոթորկված ծովի մեջտեղում նկարիչը պատկերել էր հսկայական առագաստանավի մի բեկոր որից կառչել էին մի քանի մարդ:
2.Երրորդը ճանապարհ ընկավ Թշվառը խեղճուկրակ ցնցոտիները հագին ճակատը վշտերով խոր-խոր ակոսած (փորած):
3.Բոլոր ընծաների փոխարեն վերցրեց մի սրվակ լցված արցունքովհառաչով ու քրտինքով:
4. Արդարությունը խորունկտխուր հայացքով առանց կշեռքի ու սրի դուրս ելավ մի կույտ մաքուր ամպերի բացվածքից:
5.Ազատամարտիկները հուզմունքից խեղդվող արտասուքով ճմլվածսրտով անհուն կսկիծով կանգնած էին խորանի առջև:

Ընդգծիր հատկացուցիչ-հատկացյալը, կետադրիր:

1. Խանութպանը սրբում էր ցուցափեղկի ցրտից սառած ապակիները:
2.Գինետան ճաշի գոլորշուց խունացած խոհանոցում ապստամբները կրակ էին վառել:
3. Դռնապանները առավոտյան մաքրում էին մայթերի մինչև գոտկատեղ հասնող ձյունը:
4.Մի րոպե անց փողոցի հրդեհից մոխիր դարձած կենտրոնում թնդանոթը որոտաց:
5.Բոլորի զարմանքից քարացած դեմքերին սառել էր մի հարց:

Գտիր բացահայտիչները, կետադրիր:
1.Բլուր-բլուր արշավում էին ամպերը որպես ուղտեր:
2.Փակ շուկան Երևանի ամենահին կառույցներից մեկը դարձել է ժամանակակից առևտրի կենտրոն:
3.Գագիկը նորեկ պատանին զարմացած շուրջն էր նայում:
4.Քույրը Արաքսյան Աշոտին եղբորը զայրացած բացատրում էր որ ծխել չի կարելի:
5.Գնացինք Արմավիր աշխարհի ամենահին քաղաքներից մեկի Մեծամորի պատմության թանգարան:

Ընդգծիր որոշիչ-բառակապակցությունները. դրանք դարձրու որոշիչ-նախադասություն:
1.Բերդի գլխին նստած ամպը վարագույրի պես ետ էր քաշվում:
2. Ջրաղացը մանուկ օրերից մի հեքիաթ է պատմում՝ մանկության պես սիրուն:
3. Ես այդ թափածդ արցունքներից ծնված Բողոքն եմ:
4.Կոպիտ գործվածքից կարված շապիկը հազիվ էր ծածկում թիկնեղ մարմինը:
5. Մոնակոյի հայտնի վայրերից է թանգարանը՝օվկիանոսագիտությանը նվիրված:

Posted in Հայոց լեզու 8

ԲԱՑԱՀԱՅՏԻՉ 2

Արամին՝ որպես օրինապահզինվորի, հատնեցին շնորհակալություն:

Մասնական բացահայտիչը շեշտը դնում է գոյականի մեկ հատկանիշի վրա, բացահայտում է նրա միայն մի կողմը:

  • Գտիր մսնական բացահայտիչներն ու ընդգծիր:

Հայրս երեխաների համարգնում էր խաշխաշով բլիթներ՝ իբրև Զատկի տոնի լավագույն նվեր:

Որպես փորձված զինվոր՝ նախրատում էր նոր ակոչիկներին ու ոգևորում:

Հին ավուրց բերդի մոտ կանգնած է Առաքելոց եկեղեցին՝ իբրև մոխրագույն թռչուն:

Պարոն Սիմոնյանը կանչեց ինձ՝ որպես լավ սովորողի, և մանրամասն հարցեր տվեց:

Շարքի առջևից գնում էր նա՝ որպես հմուտ հեծանվավար:

Մասնական բացահայտիչը կազմվում է ինչպես և որպես բառերով:

  • Ընդգծիր որոշիչները: Դրանք փոխարինիր մասնական բացահայտիչով՝ բացահայտյալից առաջ և բացահայտյալից հետո:

Կոշիկի դատարկ տուփի նման տունը ինչ-որ մեկի կողմից մոռացվել էր այդ հեռավոր բլրի վրա:

Տունը՝ որպես կոշիկի դատարկ տուփ, ինչ-որ մեկի կողմից մոռացվել էր այդ հեռավոր բլրի վրա։

Նավի հսկա թրի նմանվող սուր քթամասը ճեղքում էր ջուրը:

Նավի սուր քթամասը՝ ինչպես հսկա թուր, ճեղքում էր ջուրը։

Ապահով թաքստոցի նմանվող այդ տակառը կատվին շատ էր փրկել:

Այդ տակառը՝ ինչպես ապահով թաքստոց, կատվին շատ էր փրկել։

Մութ վարագույրի նմանվող անտառը թաքցնում էր այդ հսկա կենդանիների բախումը:

Անտառը թաքցնում էր՝ որպես մութ վարագույր, այդ հսկա կենդանիների բախումը։

Սպիտակ  բրդի եթերային ծվենների նման  ամպերը սահում էին մեր գլխի վրայով:

Ամպերը՝ ինչպես սպիտակ բրդի եթերային ծվեններ, սահում էին մեր գլխի վրայով։

  • Կետերի փոխարեն ավելացրու մասնական բացահայտիչներ:

Էլիասը`ինչպես գիտ, ինձ բացատրում էր ճանապարհը:
Անտառը`որպեսբնություն, մռայլ ու գժկամ տեսք ուներ:
Թռչունի առաջին ճիչը`որպես առաջին խոսք,չափազանց զարմացրեց մեզ:
Իսկ այդ արձակտարածության մեջ արձանն էր`ինչպես մարդ:
Պահակը`որպես փրկիչ, որոշեց ինձ մենակ չթողնել:

  • Փորձիր ինքդ ներկայացնել մասնական բացահայտիչի Կետադրության սկզբունքը:
  • Կետադրիր:

Հույները ծովերի աստված Պոսեյդոնինեզ էին զոհաբերում, որպես ջրային տարերքի հզորության խորհրդանիշ:
Քարակերտ ու կղմինդրածածկ փոքրիկ տունը, որպես շքեղ ապարանք առանձնանում էր գյուղի խարխուլտների մեջ:Նկարահանող խցիկի մոտ անփույթ կանգնած էր Ջեկը, իբրև իր արժեքն իմացող անփոխարինելի օպերատոր:
Տուփից ուղիղ դեպի կինը դուրս թռավ թունավոր կանաչ օձը, իբրև դիպուկ նետված փետտրագնդակ:
Իբրև սուրացող շնաձկանը կպած խխունջներ, կառչել էինք վազող կենդանուց:
Լեռների  ու բլուրների մեծ մասը, որպես հրաբխային ժայթքման զավակներ վեր են նետված ստորերկրյա հզոր ուժերի կողմից:

Posted in Հայոց լեզու 8, Uncategorized

Հատկացուցիչ

Գտնել հատկացուցիչները:

  • Այստեղ որոնում էր ուտելիքի մնացորդներ, որ վագոնների լուսամուտներից շպրտում էին գրեթե բոլոր ուղևորները:
  • Մեր պարտքն է հայտնել բոլորին, դրանից հետո թող նեղանան:
  • Մարդկանց ամենամեծ հավաքատեղին է շուկան:
  • Այստեղից չեն վռնդվում քաղաքի անօթևան շները:
  • Շուկայի դատարկ հրապարակում ցախավելների տակից փոշի է ելնում:
  • Կաղ Վասոն բացեց խորտկարանի դուռը:
  • Սրա մի ոտքը մյուսից կարճ է:
  • Վասոյի հայրը իբր դաժան մարդ է եղել և երբ իմացել է տղայի արատի մասին, վճռել է խեղդել:

Բոլոր գոյականներին ավելացնել հատկացուցիչներ:

Լճի Ձկները լույսի պատճառով շատ խորն էին իջել:

  • Անուշի Պապը սիրով կարդում էր գեղարվեստական բանաստեղծությունները:
  • Քաղաքի Երեկոները շատ խաղաղ էին փողոցում:
  • Վան Գոգի Պատկերասրահում ցուցադրված էին նկարները:
  • ՀայաստանիԶինվորները շատ արագ էին կատարում հրամանները:

Ուշադրություն դարձրեք.

իմ գիրքը – գիրքս

քո գիրքը – գիրքդ

իմ գիրքս

քո գիրքդ

Հատկացուցիչ դերանունները փոխարինիր համապատասխան հոդերով (ս,դ):

• Քո ընկերդ մենակ քայլում էր փոշեծածկ ճանապարհով:
• Իմ որսնս իր ոտքով եկավ:
• Քո սիրտդ քա՛ր է, քա՛ր:
• Իմ շուրջս ոչինչ չեմ նկատում:
• Կիրակի օրը քո ծնողներիդ հետ խոսիր:

Հատկացուցիչի կետադրությունը:

Թռչունների երամը չվեց հարավ: – Թռչունների՝ ամպերի մեջ սավառնող երամը չվեց հարավ:

Կետադրիր.

  1. Արթուրի ներկաներին ուղղված ողջույնը աննկատ մնաց:

Արթուրի՝ ներկաներին ուղղված ողջույնը աննկատ մնաց:

  • Բազեի որսորդի զարկից թուլացած մարմինն ընկավ լիճը:

Բազեի՝ որսորդի զարկից թուլացած մարմինն ընկավ լիճը:

  • Յուրաքանչյուրի ինձ ուղղված խոսքը խոցում էր սիրտս:

Յուրաքանչյուրի ՝ինձ ուղղված խոսքը խոցում էր սիրտս:

  • Առագաստանավի անցյալ դարում ապրած նավապետի գրառումներում մի հետաքրքիր փաստ կա:

Առագաստանավի՝ անցյալ դարում ապրած նավապետի գրառումներում մի հետաքրքիր փաստ կա:

  • Արեգակի ընդամենը մի քանի րոպե տևող խավարումը սարսափ առաջացրեց մարդկանց մեջ:

Արեգակի՝ ընդամենը մի քանի րոպե տևող խավարումը սարսափ առաջացրեց մարդկանց մեջ:

Որոշիչի կետադրություն (թեմայի կրկնություն):

  • Կերպարանքը փաթաթված սև թիկնոցով առանց դուռը բախելու ներս մտավ:

Կերպարանքը փաթաթված՝ սև թիկնոցով, առանց դուռը բախելու ներս մտավ:

  • Երկու լեռնաշղթաների արանքում որի մեջտեղով գլորվում էր լեռնային գետակը ընկած է փոքրիկ քաղաքը:
  • Ապարանքի շուրջբոլորը քարե հաստաբեստ պարիսպ էր աշտարակներով ու երկաթյա դռներով որոնք զարդարված էին ոսկեձույլ արձանիկներով:

  • • Ապարանքի շուրջբոլորը՝ քարե , հաստաբեստ պարիսպ էր աշտարակներով ու երկաթյա դռներով ,որոնք զարդարված էին ոսկեձույլ արձանիկներով:
Posted in Հայոց լեզու 8

Պարզ համառոտ և պարզ ընդարձակ նախադասություններ

Բաց թողած տեղերում դիր տրված ենթականերից մեկը՝ համաձայնեցնելով ստորոգյալի հետ:

1. Մի տան պատուհանից ճրագի սպիտակ շող երևաց։

2. Գարնան արևոտ օրեր ինձ հիշեցրեցին, որ մայիսն է:

3. Քամին հալածեց մառախուղի թանձր քուլաները:

4. Ճապոնիայում թողարկվեցին ծայրին փոքրիկ լամպ ունեցող գրիչներ :

5. Դելֆինները բաց ակվարիումից դանդաղ լողացին դեպի ազատություն:

                         Քամին, օրեր, դելֆիններ, շող, գրիչներ

Հետևություն արա:

Այս երևույտը կոչվում է համաձայնություն։

Գտիր համաձայնության սխալները:

· Մի մասը լռում են։

   Մի մասը լռում է։

 · Երեմն ընկերոջ հետ գնացին:

   Երեմն ընկերոջ հետ գնաց։

· Ընդունվում է պատվերներ:

   Ընդունվում են պատվերներ։

· Ամեն մի զինվոր ու հրամանատար իրենց պարտքը պիտի կատարեն:

   Ամեն զինվոր ու հրամանատար իր պարտքը պիտի կատարի։

· Պահանջվում է վարորդներ:

   Պահանջվում են վարորդներ։

Ընդգծիր ենթակաները, գտիր ենթակայի կետադրության սկզբունքները՝ վերլուծելով օրինակները:

· Արևը մի քանի ամիս հորիզոնում չէր երևում:

· Արևը և լուսինը մի քանի ամիս հորիզոնում չէին երևում:

   · Արևը մի քանի ամիս հորիզոնում չէր երևում և խավարի մեջ էր պահում երկիրը:

· Արևը մի քանի ամիս հորիզոնում չէր երևում, և բևեռային գիշերներ էին լինում:

 Հետևություն արա։

Եթե նախադասության մեջ կա մի ենթակա և մի ստորոգյալ այդ նախադասությունը չի կետադրվում։Եթե նախադասությունը  ունի մեկից ավելի ենթակա, ապա անջատում ենք ստորակետով կամ միացնում ենք և կամ ու շաղկապներով։ Եթե նախադասությունը ունի մեկ ենթակա և մի քանի ստորոգյալ այդ նախադասությունները  անջատվում են ստորակետով կամ միանում են և, ու շաղկապներով։

Ընդգծիր ենթակաները, ըստ անհրաժեշտության կետադրիր:

· Լճում ձկների տեսակները շատացել են և կերի պակաս է նկատվում:

· Մեր Երկրին ինչ-որ Աստղակերպ կամ փոքր մոլորակ է ընդհարվել:

· Չղջիկը շատ նուրբ լսողություն ունի:

· Ամենուրեք բավականաչափ կենդանիներ կային և մարդիկ չէին մտածում դրանց վերանալու մասին:

· Ժամանակին հսկաներ են ապրել և այդ ձորերը նրանց համար առուներ են եղել:

· Դու քաջ ես ու անձնվեր և կարդարացնես մեր հույսերը:

· Մեղուներն ու ճանճերը այդ քիմիական միացությունից չափազանց ագրեսիվ են դառնում:

· Աշունը շուկան լցրել է մրգերով և անտառները գույներով:

· Նավի հսկա սուր քիթը ճեղքում էր ջուրը և առաջ սլանում:

· Վագրը ծառի ետևից մռնչաց և անտառը սարսափեց։

Posted in Հայոց լեզու 8

Հայոց Լ տանային աշխատանք

Բառը-Մտնել

Ըղձական եղանակ

Մտնեմ, մտնես, մտնի

Մտնենք, մտնեք, մտնեն

Մտնեի, մտնեիր, մտներ

Մտնեինք, մտնեիք, մտնեին


Ենթադրական եղանակ

Կմտնեմ, կմտնես, կմտնի

Կմտնենք, կմտնեք, կմտնեն

Կմտնեի, կմտնեիր, կմտներ

Կմտնեինք, կմտնեիք, կմտնեին
Հարկադրական եղանակ

Պիտի մտնեմ, պիտի մտնես, պիտի մտնի

Պիտի մտնենք, պիտի մտնեք, պիտի մտնեն

Պիտի մտնեի, պիտի մտնեիր, պիտի մտներ

Պիտի մտնեինք, պիտի մտնեիք, պիտի մտնեին
Հրամայական եղանակ

Դու մտիր, դուք մտեք:
Արգելական հրամայական եղանակ

Մի մտիր, մի մտեք

Posted in Հայոց լեզու 8

Ըղձական եղանակ 

Ըղձական եղանակ 

Ըղձական ապառնին  ցույց է տալիս կատարելի գործողության իղձ, ցանկություն: 

Ե խոնարհման բայերի ըղձական ապառնին կազմվում է անորոշ դերբայի հիմքին ավելացնելով
եմ, ես, ի, ենք,եք, են  դիմային վերջավորությունները՝ երգեմ:
 
 

Ա  խոնարհման բայերի ըղձական ապառնին կազմվում է անորոշ դերբայի հիմքին ավելացնելով
ամ, աս, ա, անք, աք, ան դիմային վերջավորությունները՝ խաղամ: 

Ըղձական անցյալը ցույց է տալիս անցյալում կատարելի գործողության իղձ, ցանկություն: 

Ե խոնարհման բայերի ըղձական անցյալը կազմվում է անորոշ դերբայի հիմքին ավելացնելով
եի, եիր, եր, եինք, եիք, եին դիմային վերջավորությունները՝ երգեի:
  

Ա  խոնարհման բայերի ըղձական անցյալը կազմվում է անորոշ դերբայի հիմքին ավելացնելով
այի, այիր, ար, այինք, այիք,ային դիմային վերջավորությունները՝ խաղայի: 

Ժխտական խոնարհման դեպքում չ-ն դրվում է բայաձևի սկզբից` չերգեմ, չխաղայի: 

ՀԱՐԿԱԴՐԱԿԱՆ(պիտի,պետք է)

Ես-պիտի թռչեմ

դու-պիտի թռչես

նա-պիտի թռչի

մենք-պիտի թռչենք

դուք-պիտի թռչեք

նրանք-պիտի թռչեն

Հրամայական

թռիր,թռեք,մի

Արքելական հրամայական

մի թռեք,մի թռի

Posted in Հայոց լեզու 8

Հայոց Լ

թռչել

Անկատար ներկա Անկատար անցյալ (ում)

ես-թռչում եմ,թռչում էի

դու-թչում ես,դու թռչում էիր

նա-թռչում է,թռչում էր

մենք- թռչում ենք,թռչում էինք

դուք-թռչում եք,թռչում էիք

նրանք-թռչում էին,թռչում էին

Վաղակատար ներկա Վաղակատար անցյալ (ալ,ել)

ես-թռել եմ,թռել էի

դու-թռել ես,դու թռել էիր

նա-թռել է,թռել էր

մենք- թռել ենք,թռել էինք

դուք-թռել եք,թռել էիք

նրանք-թռել էին,թռել էին

Ապակատար ներկա անցյալ (Ելու,ալու)

ես-թռչելու եմ,թռչելու էի

դու-թչելու ես,դու թչելու էիր

նա-թռչելու է,թռչելու էր

մենք- թռչելու ենք,թռչելու էինք

դուք-թռչելու եք,թռչելու էիք

նրանք-թռչելու էին,թռչելու էին

Անցյալ կատարյալ (Եցի,ացի,ա)

ես-թռա

դու-թռար

նա-թռավ

մենք- թռանք

դուք-թռաք

նրանք-թռան

Posted in Հայոց լեզու 8

Հայոց Լ

կարդալ

Անկատար ներկա Անկատար անցյալ (ում)

Վաղակատար ներկա Վաղակատար անցյալ (ալ,ել)

Ապակատար ներկա անցյալ (Ելու,ալու)

Անցյալ կատարյալ (Եցի,ացի,ա)

Ես դու նա մենք դուք նրանք

Անկատար ներկա անկատար անցյալ- ես կարդում եմ, դու կարդում ես,նա կարդում է,մենք կարդում ենք,դուք կարդում եք,նրանք կարդում են Անցյալ-ես կարդում էի, դու կարդում ես,նա կարդում էր,մենք կարդում էինք,դուք կարդում էիք,նրանք կարդում էին

Վաղակատար ներկա Վաղակատար անցյալ-ես կարդացել եմ,դու կարդացել ես,նա կարդացել է,մենք կարդացել ենք,դուք կարդացել եք,նրանք կարդացել են Անցյալ-ես կարդացել էի,դու կարդացել ես,նա կարդացել էր,մենք կարդացել էինք ,դուք կարդացել էիք,նրանք կարդացել էին

Ապակատար ներկա անցյալ-ես կարդալու եմ,դու կարդալու ես,նա կարդալու է,մենք կարդալու ենք,դուք կարդալու եք,նրանք կարդալու են, Անցյալ-ես կարդալու էի,դու կարդալու ես,նա կարդալու էր,մենք կարդալու էինք,դուք կարդալու էիք,նրանք կարդալու էին,

Անցյալ կատարյալ-ես կարդացի,դու կարդացիր,նա կարդաց,մենք կարդացինք,դուք կարդացիք,նրանք կարդացին